Waar zijn jullie nu met jullie project?
Het voedselbos staat bijna helemaal, en ook de meerjarige groenten moestuin en plukbloementuin zijn helemaal aangelegd.
De verdienmodellen rollen we dit jaar echt uit. We verkopen voornamelijk producten aan restaurants.. We doen onderzoek naar de juiste prijzen; hoe werkt het met logistiek? Hoe werkt het met oogsten? Welke producten willen we verkopen? Welke zijn te arbeidsintensief? Het is heel erg experimenteel dit jaar.
Waar komen deze producten vandaan?
Uit het hele voedselbos en de meerjarige groententuin, bijvoorbeeld udo, japanse bosasperge, verschillende eetbare bloemen en fruit zoals krenten
Maar ook duizendblad wat letterlijk overal in het voedselbos staat, waar ze dan hele kleine ‘kiempjes” van willen hebben.
Het is heel breed eigenlijk. Wel met name gefocust op de kruid- en struiklaag.
Wat zijn de reacties van deze chefs op kruiden die ze nog helemaal niet kennen?
Super positief. Ze lopen mee op oogstwandelingen om nieuwe dingen te ontdekken, te proeven. Je ziet de chefs enthousiast met een gevulde krat naar het restaurant gaan om uit te proberen. Hier volgen vaak weer bestellingen uit.
Want het zijn hele nieuwe smaken, maar ze kunnen er wat mee?
Ja, je moet de juiste relatie vinden. Niet elke chef past goed bij deze pioniersfase. We hebben nu een relatie die met ons wil gaan ontdekken hoe je nieuwe smaken van nieuwe producten gebruikt. Dat is geweldig. Dat zorgt voor hele snelle ontwikkelingen. Als zo’n chef er iets leuks mee kan maken, dan wordt het snel normaal, en gaan andere chefs het ook proberen. Zoals een olievlek die zich uitspreidt.
Afzetmarkt is dus chefs. Wat doen jullie nog meer?
De plukbloementuin is open voor duurzame zelfplukboeketten tussen mei en oktober. We hebben een vaste stengelprijs en mensen kunnen per keer betalen. Zie onze social media voor de actuele openingsdagen en tijden!
Wat is jullie motivatie geweest om te starten?
Voor zowel Carlyn en mij is onze motivatie een sterke drive deze wereld een stukje mooier te maken. Vooral met alle heftige problemen waar we als mensheid op dit moment mee moeten dealen, zoals klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, bodemuitputting etc. Voedselbossen is een geweldig concept wat heel veel van die problemen aanpakt. Zowel sociaal, als ecologisch als klimaat. Om die reden was het, met onze motivatie, ons idealisme, en pragmatisme, een geweldige combinatie om als ondernemers een voedselbos te beginnen.
Wanneer viel het kwartje echt?
Voor mij toen ik terugkwam uit Zweden, mijn ouders wilden al heel lang, dat hun land anders gebruikt zou worden. Ik was daar in aanraking gekomen met permacultuur en voedselbossen, en toen ging het heel snel.
Voor Carlyn was het kwartje in haar hoofd al eerder gevallen, zij liep al lang rond met het idee van een duurzame boerderij die ook sociale impact heeft en waar allerlei natuur-innovatieve bedrijven zich verzamelen. Zij was toen nog werkzaam als verandermanager bij de NS en was daar nog druk mee. Toen dat wat minder tijd in beslag nam en ze zag dat op ‘t Mortelke de ‘boerderij’ gerealiseerd kon worden sprong ze vol passie aan boord.
En toen durfde je het meteen te doen?
Ja, een soort van gek die gewoon begint. En het heeft goed uitgepakt. Helemaal toen Carlyn volledig aan boord was ging het heel hard en viel alles op zijn plek. Wij zijn een goed team!
Jullie hebben best veel kennis en ervaring. Waar komt die vandaan?
Allebei hebben we gestudeerd. Kyara een bachelor Psychologie en een master in Duurzaamheid en Carlyn een bachelor in Culturele antropologie en een master in duurzaamheid en internationale ontwikkeling. We hebben hier veel geleerd over de complexiteit van de problemen, ook hoe je moet leren en nieuwe onderwerpen en uitdagingen aan te pakken.
En de groene kennis, heb je die spelenderwijs onderweg uitgevonden?
Ja. Veel luisteren naar experts, en langsgaan bij bestaande projecten, goed kijken, veel lezen en cursussen volgen. O.a. ook bij voedsel uit het bos.
Hoe beviel de cursus van Voedsel uit het Bos?
Wij deden de module bedrijfsplan. Andere modules hebben wij daarna pas gedaan. Deze heeft er ook voor gezorgd dat mijn zus nog actiever is mee gaan doen. Zeer inspirerend was het. Het ging dus nog niet zo over groene kennis. Wij waren eigenlijk aan het vliegen voordat we vleugels hadden.
Wat voor uitdagingen ben je tegengekomen, al vliegende voordat je vleugels had?
Heel veel lessen van hoe het niet te doen. Te vroeg structuur bomen geplaatst. We hadden geen goed bewateringssysteem aangelegd op ons droge perceel. De bodem had veel langer moeten rusten. We hebben het allemaal wel weer opgelost, maar met de kennis van nu zou ik het een volgende keer heel anders aanpakken.
Hoe zoek je een oplossing?
Logisch nadenken brengt je heel ver. Daarnaast mensen vragen met verstand en ervaring. Bijvoorbeeld je ziet droogte, dan kom je erachter voor de lange termijn moet er meer organisch materiaal in de bodem. Hoe gaan we dat doen? Er zijn verschillende wegen naar Rome. Goed luisteren, vragen stellen, netwerken, en natuurlijk onze goede vriend(in) Google.
3 jaar verder. Had je het avontuur zo in je hoofd?
Ik ben er blij mee. Maar de presentatie van een luie boer, daar ben ik het niet helemaal mee eens. Het is gewoon hard werken, en als je het bedrijf goed op wilt zetten is dat evenveel werk als elke andere start-up. Er komt heel veel bij kijken, je moet zelf de marketing doen, zelf je afzet regelen. Je bent niet alleen producent. Het gaat niet naar een veiling zoals bij de grote boeren. Er komt behoorlijk wat bij kijken..! En dat is erg leuk.
Maar jullie hebben ook wel een heel divers verdienmodel gekozen. Ik denk dat het concept voedselbos nog steeds een luie boer is, maar jullie hebben er meer van gemaakt.
Ja, wij wilden sneller rendabel zijn. Want anders zou je langer moeten wachten. En dat is prima. Maar wij wilden er meer gas op geven. Wel denken wij nog steeds dat een voedselbos niet voor een luie boer is. Je doet meer fysiek zelf, zoals eventueel bijsturen zoals bijvoorbeeld bramen weghalen. Ook zul je moeten bewateren als je in een droog gebied zit met bijvoorbeeld zandgrond en het oogsten is ook gewoon (mens)intensief helemaal als je veel verschillende gewassen hebt. Bovendien is ook het ontwerp dat ten grondslag ligt aan een voedselbos niet bepaald zomaar gemaakt. Er is ook altijd wel wat te doen. Het is gewoon werk wat veel voldoening geeft.
De biodiversiteit die terugkeert, de bijen, de bloemen, de hoge diversiteit, het is geweldig om dit land te zien transformeren. Dat is iets wat ik niet had willen missen.
Het is prachtig werk maar zeker geen lui werk.
Heb je de biodiversiteit meting ook al gedaan?
Ja, we hebben een nulmeting gedaan met jullie methode. Onze stagiaire is hier de afgelopen tijd mee bezig geweest.
Ben je het eens met project voedselbosoogst? De meting biodiversiteitsmeting, CO2 …? Zie je de waarde ervan in?
Ja want ik denk dat ecosystem services, want daar ben je eigenlijk naar aan het kijken, in de toekomst een monetaire waarde gaan krijgen. En als je die goed vast kan leggen, dan kan je ook het financiële systeem achter een voedselbos veel beter onderbouwen, en ook beter laten zien hoe rendabel het eigenlijk is. Als je dat niet met data vastlegt, dan ga je daar niets mee kunnen en dan zal het altijd iets vaags blijven. En in de geiten wollen sokken sector blijven hangen…
Dat heb je mooi verwoord: Vanuit de boer zelf dus, en niet alleen vanuit de beweging, is het dus heel waardevol, om ook met terugwerkende kracht aan te tonen hoe lang systemen al biodivers zijn?
Exact.
En ook voor de eigen promotie. En zelfverzekerdheid. En de paradigma shift. Dat de groene cijfers ook tellen.
Wij zijn bezig door te groeien met het doorgroeien naar een coöperatie. Om iedereen te verbinden, en de beweging te professionaliseren. Wat vind je daar van?
Een vorige stagiaire heeft veel interviews gedaan met verschillende partijen en afnemers. Die hebben ook vaak een coöperatie genoemd als vorm van samenwerking. Ik geloof er heel erg in dat ‘samen’ sterker is. Dus als je samen kan werken, al helemaal omdat het zulke diverse systemen zijn, en massa moeilijk te krijgen is, dan kan je juist in een coöperatie heel krachtig samenkomen. En meer impact maken.
Als jullie het niet doen, dan doen wij het! Iemand moet het initiatief nemen om dat op te zetten.
En jullie verdere ambities. Ik zie dat er nog andere projecten aankomen. Hoe gaan jullie dit financieren?
Voor ‘t Mortelke financieren wij zelf vanuit een familiefonds. En daarnaast gebruiken we ook een GOB subsidie en zijn we op zoek naar landbouwsubsidies. Daarnaast zijn we op dit moment bezig de organisatie Föda Silva op te richten waarmee we ook in samenwerking met anderen meer financiering mogelijk willen maken om soortgelijke mooie natuur-inclusieve projecten te realiseren.
Ik hoopte dat jullie een puzzelstukje hadden gevonden om dit te financieren. Maar toch nog deels met subsidies?
Niet alleen. Wij willen ook een hoger concept opzetten genaamd; Föda Silva. Daar zijn we ook mee bezig. Dit is ‘t Mortelke, een project. En vanuit dat hogere concept willen we een BV hebben. Een soort grondbank waar mensen geld in kunnen leggen. Bij de banken heb je natuurlijk negatieve rente, en bij ons niet. Een soort zekere en duurzame investering met grond als onderpand. Op die manier stimuleer je ook mensen om de wereld groener te maken, en hun geld daarin te steken. En dan daaronder komen die projecten te hangen. En die gaan we helpen met andere ondernemers om die financieel duurzaam in te richten.
Ik moedig jullie aan! Laatste vraag:
Als je jouw mede voedselbosboeren maar 1 tip mee kon geven?
Observeer heel goed. En heb geduld.
Meer lezen over ‘t Mortelke? https://www.fodasilva.com/
Lees verder als je meer wilt weten over het monitoren van je voedselbos en hier als je meer over onze cursussen wilt weten.